Duizenden kinderen op wachtlijst voor zwemles: ‘Kansarme kinderen dreigen de dupe te worden’

2023 08 02 De Standaard

Omdat op veel scholen het aantal zwemlessen daalt, zien ouders zich genoodzaakt hun kinderen voor privélessen of bij zwemclubs in te schrijven om de basis te leren. De wachtlijsten groeien zienderogen. ‘Het gaat toch over een vaardigheid die levens redt?’

‘De school schafte de zwemles zo goed als af. Maar zelfredzaamheid in het water staat wel in de eindtermen. Ouders werd gezegd dat ze het best zelf initiatief nemen om hun kinderen (privé) zwemles buiten de schooluren te laten volgen. Dat is toch de omgekeerde wereld?’, vindt Ilka Broeckaert (45). Haar jongste zoon start straks in het zesde leerjaar, zwemmen leert hij (noodgedwongen) bij een zwemclub. Daar een plaatsje vinden, bleek voor Broeckaert geen sinecure.

Ze is lang niet de enige, blijkt uit getuigenissen van lezers. Een greep uit de reacties: ‘Gemakkelijker om tickets voor Tomorrowland te bemachtigen.’ ‘Ik heb mijn dochter van zes weken oud op de wachtlijst gezet.’ ‘Mijn kind in het derde leerjaar heeft nog maar amper een zwembad gezien.’ ‘Wat als mijn kind niet voldoende kan zwemmen en in het water sukkelt?’

‘Er is een groot structureel probleem’, bevestigt Lode Grossen, algemeen directeur van de Vlaamse Zwemfederatie. Zonder extra inspanningen van scholen, clubs, gemeenten en commerciële spelers kunnen we dat niet oplossen, waarschuwt hij: ‘En dan kunnen de gevolgen verregaand zijn. We hebben het hier over een vaardigheid die levens kan redden.’ Grossen schat dat een verdubbeling in het aanbod zwemlessen geen overbodige luxe is.

86 zwembaden minder

Ook Gretl Vandamme, coördinator ‘leren zwemmen’ bij de Vlaamse Zwemfederatie en voorzitster van de Antwerpse Zwemschool, spreekt over een ‘schrijnend tekort’. Bij de Antwerpse zwemschool volgen zo’n 1.400 kinderen zwemles. De wachtlijst is er meer dan twee keer zo lang: zo’n 3.000 kinderen konden geen plaatsje bemachtigen. Het dalende aantal zwembaden in Vlaanderen zit daar voor een groot deel tussen. Vandamme: ‘Corona heeft de wachtlijsten doen groeien, maar ook de steeds strengere regelgeving en stijgende energieprijzen maakten het financieel almaar moeilijker. Elk jaar sluiten er zwembaden.’ Dat blijkt ook uit cijfers van Sport Vlaanderen. In 2004 telde Vlaanderen nog 378 zwembaden, in 2022 waren dat er nog 292, of 86 minder.

In mei dit jaar trokken daarom zowat alle organisaties binnen de sector aan de alarmbel via een open brief op initiatief van het Netwerk Lokaal Sportbeleid (NLS), dat gemeenten ondersteunt bij hun sportbeleid. Daarin klaagden ze het tekort aan redders en het dalende aantal zwembaden in Vlaanderen aan.

‘Tijdens het schooljaar moeten we zowat wekelijks zwemmers weigeren wegens plaatstekort’, zegt zwemster Brigitte Becue, die lesgeeft bij zwemclub Leuven Aquatics. Eind mei waren er in Leuven zo’n 1.400 kinderen op de wachtlijst voor zwemclubs. ‘Mijn zoon is tien jaar, in zijn klas zitten kinderen die niet kunnen zwemmen’, vertelt Becue. ‘Dat leren ze nochtans het best tussen vijf en zeven jaar. Daarna duurt het langer eer ze het onder de knie krijgen. Verschrikkelijk als er dan elke zomer nieuwsberichten komen van verdrinkingen.’

Sinds zij begon met lesgeven daalde volgens Becue het algemene niveau zienderogen. ‘Steeds meer kinderen hebben amper basisvaardigheden. We moeten jaarlijks harder werken om kinderen op hetzelfde niveau te krijgen.’

Bovendien dreigen vooral kinderen uit kansarme gezinnen de dupe te worden, waarschuwt Vandamme. ‘Privéles is duur. Prijzen kunnen oplopen tot 60 euro per uur. Dat kan niet iedereen betalen. De schaarste in het aanbod maakt dat vooral die mensen uit de boot dreigen te vallen.’

Laag inkomen

Bij de Antwerpse Zwemschool betalen ouders met een te laag inkomen 20 euro in plaats van 99 euro per trimester. De helft van alle kinderen die er zwemles volgen, zit in die situatie. Vandamme: ‘We zien in die groep ook steeds meer ouders die zelf amper kunnen zwemmen. Die kunnen hun kinderen ook niet de basis aanleren. Maar de wachtlijst voor de zwemgroepen waarin zij moeten beginnen, blijft aangroeien. Daar bedraagt de wachttijd nu ongeveer een jaar.’

Dat zwembaden uitbaten almaar duurder wordt, maakt ook dat steden en gemeenten er steeds vaker voor kiezen om die kosten uit te besteden. In Vlaanderen worden 143 zwembaden door private spelers uitgebaat. ‘Die hebben natuurlijk een meer commerciële insteek. Leren zwemmen is er niet altijd de prioriteit’, zegt Vandamme.

Leen Putman (37) zag het zelf in thuisstad Heist-op-den-Berg: ‘Het zwembad dat door de gemeente werd uitgebaat, werd vervangen door een zwemcomplex van Sportoase. Er is een sauna en brasserie, de inkom is verdriedubbeld. Maar de zwemuren voor beginners werden afgebouwd. Mijn dochtertje stond een jaar op de wachtlijst. Ik heb uiteindelijk een plaats gevonden in een gemeentelijk zwembad enkele dorpen verder. Maar zou leren zwemmen geen basisrecht moeten zijn?’